فلنج یک قطعه دایره‌ای شکل است که برای اتصال دو لوله یا تجهیزات دیگر به یکدیگر استفاده می‌شود. فلنج‌ها از جنس فولاد یا آلیاژهای مختلف ساخته می‌شوند و در صنایع مختلفی مانند نفت، گاز، پتروشیمی، هسته‌ای، آب و فاضلاب، برق و … کاربرد دارند. فلنج‌ها باعث می‌شوند که سیستم لوله‌کشی قابل باز و بسته شدن باشد و امکان تعمیر، بازرسی و تمیزکاری آن را فراهم کنند.
انواع فلنج
فلنج‌ها بر اساس شکل، روش اتصال، سطح و استاندارد متفاوت هستند. در این بخش به معرفی برخی از انواع رایج فلنج‌ها می‌پردازیم.
فلنج‌های جوشی
فلنج‌های جوشی به آن دسته از فلنج‌ها گفته می‌شوند که به روش جوشکاری به لوله یا تجهیزات متصل می‌شوند. این فلنج‌ها معمولاً در فشارها و دماهای بالا استفاده می‌شوند و از مقاومت بالایی برخوردار هستند. انواع فلنج‌های جوشی عبارتند از:
فلنج جوشی سر لوله (Welding Neck Flange): این نوع فلنج دارای یک برآمدگی است که به سر لوله جوش می‌شود. این برآمدگی باعث می‌شود که فشار وارد بر فلنج به لوله منتقل شود و از تغییر شکل فلنج جلوگیری کند. این فلنج‌ها برای لوله‌هایی که دارای جریان مایعات گرم، سرد یا ناهمگن هستند مناسب هستند.
فلنج جوشی اسلیپ آن (Slip On Flange): این نوع فلنج دارای یک سوراخ است که لوله از آن عبور می‌کند و سپس به لوله جوش داده می‌شود. این فلنج‌ها برای لوله‌هایی که دارای فشار و دمای پایین یا متوسط هستند مناسب هستند.
فلنج جوشی سوکت (Socket Weld Flange): این نوع فلنج دارای یک حفره است که لوله در آن قرار می‌گیرد و سپس به لوله جوش داده می‌شود. این فلنج‌ها برای لوله‌هایی که دارای جریان مایعات سریع یا شوک‌های حرارتی هستند مناسب هستند.
فلنج‌های پیچی
فلنج‌های پیچی به آن دسته از فلنج‌ها گفته می‌شوند که به روش پیچ و مهره به لوله یا تجهیزات متصل می‌شوند. این فلنج‌ها معمولاً در فشارها و دماهای پایین استفاده می‌شوند و از قابلیت باز و بسته شدن آسانی برخوردار هستند. انواع فلنج‌های پیچی عبارتند از:
فلنج پیچی (Threaded Flange): این نوع فلنج دارای یک سوراخ موضوع دار است که لوله با موضوع متناظر در آن پیچ می‌شود. این فلنج‌ها برای لوله‌هایی که دارای موضوع هستند یا نمی‌توانند جوش داده شوند مناسب هستند.
فلنج لاپ جوینت (Lap Joint Flange): این نوع فلنج دارای یک شیار است که یک رینگ لاپ (Lap Ring) در آن قرار می‌گیرد. رینگ لاپ به لوله جوش داده می‌شود و فلنج به رینگ لاپ پیچ می‌شود. این فلنج‌ها برای لوله‌هایی که دارای تغییرات حرارتی زیاد یا انحناهای متعدد هستند مناسب هستند.
فلنج بلایند (Blind Flange): این نوع فلنج دارای یک صفحه تخت و بدون سوراخ است که برای بستن انتهای یک لوله یا تجهیزات استفاده می‌شود. این فلنج‌ها برای ایزوله کردن یا تست کردن یک سیستم لوله‌کشی مناسب هستند.
استانداردهای فلنج
فلنچ‌ها بر اساس استانداردهای مختلفی طراحی و ساخته می‌شوند که برخی از آنها عبارتند از:
استاندارد آمریکایی (ASME/ANSI): این استاندارد بر اساس فشار، دما، ابعاد و مواد فلنچ‌ها را تعیین می‌کند. این استاندارد شامل دسته‌های فشاری مختلفی مانند 150، 300، 600، 900، 1500 و 2500 است.
استاندارد اروپایی (EN/DIN): این استاندارد بر اساس نوع، ابعاد و مواد فلنچ‌ها را تعیین می‌کند. این استاندارد شامل انواع مختلفی مانند PN6، PN10، PN16، PN25، PN40، PN64 و PN100 است.
استاندارد بریتانیایی (BS): این استاندارد بر اساس فشار، ابعاد و مواد فلنچ‌ها را تعیین می‌کند. این استاندارد شامل دسته‌های فشاری مختلفی مانند PN2.5، PN6، PN10، PN16، PN25، PN40 و PN64 است.
استاندارد ژاپنی (JIS): این استاندارد بر اساس فشار، ابعاد و مواد فلنچ‌ها را تعیین می‌کند. این استاندارد شامل دسته‌های فشاری مختلفی مانند 5K، 10K، 16K، 20K، 30K، 40K و 63K است.
کاربرد فلنج ها در صنایع مختلف :
صنعت نفت و گاز: فلنج ها در این صنعت برای اتصال لوله‌های انتقال نفت و گاز، شیرآلات، پمپ‌ها، مخازن، اندازه‌گیرها و … به کار می‌روند. فلنج ها در این صنعت باید مقاوم در برابر فشار، دما، خوردگی و انفجار باشند.
صنعت شیمیایی و پتروشیمی: فلنج ها در این صنعت برای اتصال لوله‌های حمل مواد شیمیایی، اسیدی، قلیایی، آلی و … به کار می‌روند. فلنژ‌ها در این صنعت باید مقاوم در برابر خوردگی، سایش، انحلال و تاثیرات شیمیایی باشند.
صنعت آب و فاضلاب: فلنج ها در این صنعت برای اتصال لوله‌های حمل آب شرب، آب صنعتی، آب آتش‌نشانی، فاضلاب و … به کار می‌روند. فلنج ها در این صنعت باید مقاوم در برابر خوردگی، رسوب، رشد میکروبی و نشتی باشند.
صنعت برق و انرژی: فلنج ها در این صنعت برای اتصال لوله‌های حمل بخار، آب گرم، گاز، هوا و … به کار می‌روند. فلنژ‌ها در این صنعت باید مقاوم در برابر فشار، دما، ارتعاش، نوسان و تغییرات حرارتی باشند.
صنعت غذایی و دارویی: فلنج ها در این صنعت برای اتصال لوله‌های حمل مواد غذایی، دارویی، بهداشتی و … به کار می‌روند. فلنج ها در این صنعت باید مقاوم در برابر خوردگی، باکتری، قارچ و … باشند و از استانداردهای بهداشتی بالایی برخوردار باشند.
